ΣF=-m ω2x
Από τη σχέση αυτή φαίνεται ότι όταν ένα σώμα εκτελεί απλή
αρμονική ταλάντωση η συνολική δύναμη που δέχεται είναι ανάλογη με την απομάκρυνση
του σώματος από την Θ.Ι. της τροχιάς του και έχει αντίθετη φορά από αυτήν. Όταν
το σώμα περνά από την Θ.Ι. η συνολική δύναμη που δέχεται ισούται με μηδέν. (Για
το λόγο αυτό, ονομάζεται θέση ισορροπίας της ταλάντωσης). Επίσης, στις ακραίες θέσεις
της ταλάντωσης η ΣF είναι
μεγίστη.
Στο βίντεο δες το διάνυσμα της δύναμης επαναφοράς (είναι πάντα προς την θέση ισορροπίας).
Αν συμβολίσουμε το γινόμενο mω2
με D (που είναι σταθερό για κάθε ταλαντωτή), δηλαδή
D = mω2
Τότε θα έχουμε τη σχέση που δίνει τη
δύναμη: F = −Dx
(Μάθε την απόδειξη)
Η παραπάνω σχέση είναι γνωστή και σαν
συνθήκη για την παραγωγή απλής αρμονικής ταλάντωσης. Η δύναμη F ονομάζεται
δύναμη επαναφοράς (γιατί τείνει να επαναφέρει το σώμα στη θέση ισορροπίας) και
η σταθερά αναλογίας D σταθερά επαναφοράς η τιμή της οποίας σχετίζεται με τα
φυσικά χαρακτηριστικά του ταλαντούμενου συστήματος.
Μονάδα μέτρησης της σταθεράς επαναφοράς
(D) είναι το Ν/m.
Διαγράμματα
Συνισταμένη δύναμη σε συνάρτηση με την απομάκρυνση
Από την κλίση της ευθείας,
μέσω της εφαπτομένης της
γωνίας θ, μπορούμε να
υπολογίσουμε τη σταθερά
επαναφοράς D.
μέσω της εφαπτομένης της
γωνίας θ, μπορούμε να
υπολογίσουμε τη σταθερά
επαναφοράς D.
Πριν προχωρήσεις βεβαιώσου ότι θυμάσαι τις εξισώσεις κίνησης
Συνισταμένη δύναμη σε συνάρτηση με τον χρόνο
Από την σχέση ΣF−Dx και βάζοντας x=Αημ(ωt) παίρνουμε: ΣF=−DΑημ(ωt) ή
ΣF=−Fmax
ημ(ωt) όπου Fmax= DΑ.
Το διάνυσμα της δύναμης στην απλή
αρμονική ταλάντωση είναι ομόρροπο με αυτό της επιτάχυνσης.
Τώρα δες με βάση την σχέση που αποδείξαμε για την περίπτωση που ένα σώμα κάνει απλή
αρμονική ταλάντωση (χωρίς αρχική φάση) το διάγραμμα της δύναμης σε σχέση με
το χρόνο θα είναι:
Σχέση περιόδου (Τ) – σταθεράς
επαναφοράς (D)
Θα δείξουμε ότι η
περίοδος Τ της ταλάντωσης είναι ανεξάρτητη του πλάτους Α της ταλάντωσης και η τιμή
της καθορίζεται από τη μάζα m του σώματος και από τη σταθερά επαναφοράς D.
(Μάθε την απόδειξη)
Σχόλια:
Η σχέση D = mω2
συνδέει τρεις βασικές ιδιότητες:
- Αδράνεια (m) του κινούμενου σώματος.
- «Ελαστικότητα» (D) του συστήματος, η ικανότητά του δηλαδή να επανέρχεται στη ΘΙ.
- Eπανάληψη (T, f ή ω) της κίνησης, το «πόσο γρήγορα» δηλαδή επαναλαμβάνεται η κίνηση.
Αρκεί επομένως να γνωρίζουμε δύο από τις τρεις βασικές ιδιότητες του συστήματος, αφού από τη
σχέση D = m·ω2 μπορούμε να βρούμε
και την τρίτη.
Τονίζεται, ότι οι τιμές των m, D, ω εξαρτώνται
μόνο από τα χαρακτηριστικά του συστήματος που μελετάμε και δεν εξαρτώνται
από την ενέργεια, το πλάτος ή οποιοδήποτε άλλο μέγιστο της ΑΑΤ που μπορεί να
εκτελεί το σύστημα αυτό.
Παρατηρήσεις σχετικά με τη σταθερά επαναφοράς D του συστήματος (σε κάποια
θα αναφερθούμε αναλυτικότερα παρακάτω, αλλά διάβασε τα από τώρα):
- Η σταθερά D μπορεί να συμπίπτει με κάποιο άλλο φυσικό μέγεθος (όπως π.χ. στις ταλαντώσεις με ελατήρια όπου D = k), ή μπορεί να είναι συνδυασμός κάποιων φυσικών μεγεθών.
- Η σταθερά επαναφοράς προκύπτει και από τη διαδικασία που ακολουθούμε για να αποδείξουμε ότι ένα σώμα εκτελεί ΑΑΤ: Αποδεικνύοντας ότι ή συνισταμένη δύναμη ΣF είναι ανάλογη με την απομάκρυνση x, ότι ισχύει δηλαδή η σχέση ΣF = –D·x, υπολογίζουμε ταυτόχρονα και τη τιμή της σταθεράς D.
- Η σταθερά D είναι το μόνο μέγεθος που σχετίζεται με την πραγματική φύση του ταλαντούμενου συστήματος.
- Γενικότερα, αν σε ένα σύστημα ικανοποιείται η συνθήκη ΣF = –D·x τότε αυτό είναι ικανό να εκτελέσει AΑΤ, αλλά για να τη χαρακτηρίσουμε ΑΑΤ και να ισχύει και η ΑΔΜΕ, θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσουμε ότι οι δυνάμεις που απαρτίζουν τη δύναμη επαναφοράς είναι συντηρητικές.
Παρατηρήσεις σχετικά με τη δύναμη επαναφοράς:
Από τη σχέση ΣF = –D·x για ένα σώμα που εκτελεί ΑΑΤ μπορούμε για την δύναμη
επαναφοράς να συνοψίσουμε τα εξής:
- Έχει ως φορέα την ευθεία πάνω στην οποία γίνεται η ταλάντωση του σώματος.
- Είναι ανάλογη µε την απομάκρυνση του σώματος από την Θέση Ισορροπίας.
- Έχει αντίθετη φορά από την απομάκρυνση του σώματος και πάντοτε προς την θέση ισορροπίας.
- Στην θέση ισορροπίας ισχύει ΣF = 0.
Φοβερη δουλεια !!! Ευχαριστω για την αναλυτικη περιγραφη :-)
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε ευχαριστώ, καλή προετοιμασία να έχεις.
ΔιαγραφήΜια ερωτηση θα ηθελα να κανω. Οταν ενα ελατηριο εκτελει απλη αρμονικη ταλαντωση τοτε το χ στον τυπο F=-kx αποτυπωνει την αποσταση απο τη θ.φ.μ. ! Στον τυπο ομως ΣF=-Dx στην ιδια περιπτωση το χ αποτυπωνει την αποσταση απο τη θ.ι. ή απο τη θεση φ.μ.( οταν δεν συμπιπτει η θ.ι. με τη θεση φ.μ.)
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ συνθήκη ΣF=-Dx αναφέρεται στην ταλάντωση αρα το x το μετράμε απο την ΘΙΤ (θεση ισορροπίας ταλαντωσης). Ενώ η Fελ=kx αναφερεται στην δύναμη που ασκει το ελατηριο στο σωμα αρα σε οποιαδηποτε περίπτωση το x το μετραμε απο ΘΦΜ (θεση φυσικού μήκους).
ΔιαγραφήΣας ευχαριστω πολυ, πολυ καλη η δουλεια σας!
Διαγραφήτι διαφορα ακριβως εχει η δυναμη επαναφορας με τη δυναμη ελατηριου;
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ δύναμη επαναφοράς ειναι η συνισταμένη δυναμη που ασκείται στο σωμα (για παράδειγμα στο κατακορυφο ελατήριο αποτελείται απο την δύναμη του ελατηριου και το βαρος). Ενω η δυναμη του ελατηριου ειναι αποκλειστικά αυτη που αναπτύσσεται απο το ελατηριο. Στην πιο απλή περίπτωση ταλαντωσης, στο οριζοντιο επιπεδο (οπου δεν ασκουνται αλλες δυναμεις στην διευθυνση της κινησης) η δύναμη επαναφοράς ειναι ιση με τη δυναμη του ελατηριου. Ελπιζω να σε βοήθησα.
Διαγραφήευχαριστω πολυ!
Διαγραφήσε περιπτωση που εχουμε συστημα ελατηριων με νημα και τροχαλια τι κανουμε?
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτο που αναφέρεις είναι πολύ γενικό, αν εχεις κάποια συγκεκριμένη ασκηση στο μυαλό σου μπορεις να μου τη στείλεις στο mail μου.
ΔιαγραφήΌταν γράψουμε τον 2ο νόμο του Νεύτωνα σε αλγεβρική μορφή (πχ στην ΑΑΤ) ποια θα θεωρούμε θετική φορά?
ΑπάντησηΔιαγραφήΜπορείς να ορίσεις ως θετική φορά οποιαδήποτε θέλεις, αλλά συνήθως ορίζουμε την προς τα δεξιά.
ΔιαγραφήΠοια είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία μιας απλής αρμονικής ταλάντωσης;Ποιό είναι το κριτήριο ώστε σώμα κινούμενο να κάνει απλή αρμονική ταλάντωση;Ευχαριστω πολυ
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπο τι εξαρταται το πλατος μιας αατ?
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο πλάτος εξαρταται αποκλειστικά απο την ενέργεια που προσφέρουμε στον ταλαντωτη ωστε να εκτελέσει αατ. Ο τυπος της ενεργειας ειναι: Ε=DA^2/2. Επισης, ακολουθήστε το λινκ για περισσότερες πληροφορίες. http://www.g-physics.com/2012/08/blog-post.html
ΔιαγραφήΗ Fελmax μετά από κρούση και ταλάντωση το F=-Kl με l=; Το καινούργιο Α ή είναι κάτι με τα l ?
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ Fελ δίνεται απο τη σχέση Fελ=KΔl όπου Δl είναι η απόσταση απο τη θεση που έχει βρεθεί το ελατήριο (συμπίεση ή επιμήκυνση) σε σχέση με τη θέση που το ελατήριο εχει το φυσικό του μηκος. Αν το ελατηριο ειναι οριζοντιο και δεν ασκούνται αλλες δυνάμεις στη διεύθυνση του ελατηριου τοτε Fελmax=kA' οπως γραφεις. Αν το ελατηριο ειναι κατακορυφο τοτε Fλεmax=k(Δl+A') με Δl η αποσταση μεταξυ φυσικου μηκους και θεσης ισορροπιας.
Διαγραφήόταν μας ζητείται η Fελ min σε οριζόντιο ή κατακόρυφο ελατήριο τι ισχύει;
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτη σχεση D=mω^2 αν αλλαξουμε το ω (αυξησουμε η μειωσουμε) τι γινεται ακριβως;;
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο D(=k στην περιπτωση ελατηριο-σωμα) δεν γινεται να αλλαξει καθως εξαρταται απο τα φυσικα χαρακτηριστικα του ταλαντωτη. αλλαζει η μαζα δλδ προκειμενου να ειναι σταθερο το γινομενο;;
Αν σε αλλη περιπτωση μεταβαλλουμε τη μαζα τι γινεται παλι;;
Αλλάζοντας το ω σε μια ιδανική ταλάντωση προφανώς θα μεταβληθεί η σταθερά επαναφοράς D, με δεδομένο οτι η μάζα δεν μπορεί να αλλάξει.
ΔιαγραφήΕυχαριστω :)
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια το έργο της συνισταμένης δύναμης που δέχεται ένα ταλαντούμενο σώμα τι ισχυει;
ΑπάντησηΔιαγραφήΟτι ισχύει σε κάθε συντηρητική δύναμη W=-ΔU=Uτ(αρχ)-Uτ(τελ)
ΔιαγραφήΠολυ βοηθητικο! Εχω μια ερωτηση! Αν το ταλαντουμενο σωμα συγκρουστει με ενα αλλο και δημιουργηθει συσσωματωμα, η σταθερα επαναφορας μενει σταθερη, και αλλαζει η γωνιακη συχνοτητα ω? Επισης, καθε σωμα του συσσωματωματος εχει διαφορετικη σταθερα επαναφορας?
ΑπάντησηΔιαγραφήΙσχυουν οπως τα περιγράφεις. Κάθε σωμα θα έχει δικη του σταθερά και θα την υπολογίζεις απο τη γνωστή σχέση D=mω^2 με κοινό στοιχείο τη γωνιακή συχνότητα (για επαλήθευση να εχεις στο μυαλό σου D=D1+D2).
ΔιαγραφήΣυγχαρητήρια και από εμένα!! Μια ερώτηση μόνο σχετικά με το έργο των συντηρητικών δυνάμεων. Στις ταλαντώσεις υπολογίζεται το WFελ=Uελαρχ-Uελτελ. Ο τύπος αυτός με τη διαφορά δυναμικών ενεργειών του ελατηρίου δηλώνει ότι η Fελ είναι συντηρητική δύναμη; Γιατί;
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε ευχαριστώ για τα λόγια σου. Μια δύναμη καλείται συντηρητική όταν συντηρεί την ενέργεια, για να συμβαίνει κατι τετοιο δεν πρέπει να υπάρχουν απώλειες αρα οι δυνάμεις που αναπτύσσονται πρέπει να είναι «ελαστικές» κάτι το οποίο ισχύει εξορισμού για τα ελατήρια που είναι ιδανικα. :-)
ΔιαγραφήΝαι σωστά, σας ευχαριστώ πολύ! :)
ΔιαγραφήΧαιρομαι τοσο που σας ανακαλυψα σημερα.Δε ξερω την τυφλα μου αλλα εδω κατι θα μαθω!
ΑπάντησηΔιαγραφήπωε βρισκουμε το εργο της συνισταμενης δυναμης και το εργο του βαρους?
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα σας και συγχαρητήρια για την καταπληκτική δουλειά σας. Θα ήθελα να ρωτήσω, το διάγραμμα την Fελ σε σχέση με την απομάκρυνση του ελατηρίου από την θέση ισορροπίας είναι ίδιο με αυτό της δύναμης επαναφοράς ΣF;;
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν δεν μου δίνεται η περίοδος Τ τι πρέπει να κάνω για να βρω την σταθερά?
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα σας! Όταν βρισκόμαστε σε οριζόντιο ελατήριο και καλούμαστε να βρούμε το έργο της δύναμης επαναφοράς, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι Wfελ=Wfεπ επειδή Fελ=Fεπ ή πρέπει να εφαρμόσουμε ΘΜΚΕ;
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα, ναι φυσικά μπορείς να θεωρήσεις κάτι τέτοιο με την προϋπόθεση πως δεν ενεργεί άλλη δύναμη πέρα της Fελ. Αλλά όπως και να έχει το ΘΜΚΕ πάντα αποτελεί μια καλή λύση.
Διαγραφή